Bekar Memur Vefat Ettiğinde Kimler Hak Sahibi Olur?
Memurların vefatlarında hak sahipliği konusu 5434 ve 5510 sayılı Kanun kapsamında belirtilmiştir. Hak sahiplerine aylık bağlanmasında da bazı koşullar aranmaktadır.
Detaylar/Değerlendirmeler:
5434 kapsamında olanlar:
1 Ekim 2008 tarihinden önce memur statüsünde göreve başlamış olanlar 5434 kapsamında olurlar ve hak sahipliği konusu da yine 5434 sayılı Kanun kuralları çerçevesinde değerlendirilir.
Hak sahipleri, yani dul ve yetim aylığı bağlanacak kişiler (5434 sayılı Kanun Madde 67 hükmü):
Eşler, Çocuklar, Anne ve Baba olmaktadır.
Bunların dışındakiler (kardeşler dahil) aylık bağlanma kapsamına girmez.
Hak sahipliği aylık bağlanması şartları 5434 sayılı Kanun Madde 68,72,73,74,75,77 hükümleri ile 5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4):
Vefat edenin, en az 10 yıl hizmetinin olması gerekmektedir. Ancak, 5434 hükümlerinde hak sahipliğinde 10 yıl hizmet aranırken, 5510 sayılı Kanunla bu süre 5 yıla indirilmiş, 5 ila 10 yıl arasındaki bir hizmet üzerinden aylık bağlanma şartları ile 10 yıl ve daha fazla hizmet üzerinden aylık bağlama şartlarında değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklik 5510 sayılı Kanun Geçici Madde 4 hükmünde belirtilmiştir.
Eşlere aylık bağlanmasında dul eş olma hali yeterli olmakta, herhangi bir statüde çalışması, çalışmalarından dolayı aylık veya gelir alması dul aylığı bağlanmasına engel teşkil etmez.
Erkek çocuklar, 18 yaşına kadar şartsız, orta öğrenimde 20, yükseköğrenimde 25 yaşına kadar şartsız aylık alabilmektedirler. Bu durumlardan sonra sadece ağır dereceli malullük ile ayrıca muhtaç da olmaları kaydıyla aylık alma hakları olmaktadır.
Kız çocuklar, aynı şartlara tabi olmakla birlikte, öğrenim görmese dahi sadece evlenmediği sürece ve Devlet memuru olmadığı sürece yetim aylığını sürekli olarak alabilmektedir. Ancak, evlenir veya Devlet memuru olursa aylıkları kesilmektedir.
Kız ve erkek çocuklar sadece öğrenimleri süresince sigortalı olarak çalışsalar dahi yetim aylıkları kesilmez, ödenmeye devam eder.
Anne ve babalar; anne için dul ve muhtaç olması halinde aylık bağlanmaktadır. Baba için ise muhtaç ve malul olma şartına bakılır. Baba şayet 65 yaşından büyük ise sadece muhtaç olması şartı aranır.
Ancak, 5434 e tabi vefat eden memurun hizmeti şayet 5 ila 10 yıl arasında ise özellikle kız çocuklardaki şart farklı olmaktadır. Bu hizmete göre 5510 şartlarında aylık bağlandığından kız çocukların da öğrenimleri süresi ile öğrenim süresinde çalışma hariç sadece memur olarak değil, işçi, esnaf, yabancı ülke mevzuatı kapsamında çalışması ve bu çalışmalarından dolayı aylık ve gelir alması halinde de aylık bağlanmaz.
5510 kapsamında olanlar:
1 Ekim 2008 tarihinden önce memur statüsünde hizmetleri olmayıp bu tarihten sonra memur olanlar 5510 kapsamında olurlar ve hak sahipliği konusu da yine 5510 sayılı Kanun kuralları çerçevesinde değerlendirilir.
Hak sahipleri (5510 sayılı Kanun Madde 7):
Eşler, Çocuklar, Anne ve Baba olmaktadır.
Bunların dışındakiler (kardeşler dahil) aylık bağlanma kapsamına girmez.
Hak sahipliği aylık bağlanması şartları (5510 sayılı Kanun Madde 32,33,34,54,56):
Vefat edenin, en az 5 yıl hizmetinin olması gerekmektedir.
Eşlere aylık bağlanmasında dul eş olma hali yeterli olmakta, herhangi bir statüde çalışması, çalışmalarından dolayı aylık veya gelir alması dul aylığı bağlanmasına engel teşkil etmez.
Kız ve erkek çocuklar 18 yaşını dolduruncaya kadar hiçbir şart aranmaz. Lise ve dengi öğrenim görmesi halinde 20 yaşını, yükseköğrenim yapması halinde ise 25 yaşını dolduruncaya kadar aylık alabilirler ve sadece öğrenimleri süresince sigortalı olarak çalışsalar dahi yetim aylıkları kesilmez, ödenmeye devam eder.
Ayrıca, kız çocukların evli olmadıkları sürece ve işçi, esnaf, memur, yabancı ülke mevzuatı kapsamında çalışmadıkları ve bu çalışmalarından dolayı aylık ve gelir almadıkları sürece aylık alma hakları devam eder.
Erkek çocukların ise öğrenimleri bittikten sonra aylık alma hakları da biter. Bu durumlardan sonra ağır dereceli (% 60 ve üzeri gibi) malul olma şartıyla aylık alma hakları bulunur.
Anne ve babalar; hak sahibi eş ve çocuklardan artan hisse bulunması halinde her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartıyla aylık bağlanır, anne ve babanın 65 yaşın üstünde olması halinde artan hisseye bakılmaz.
Emekli ikramiyesi:
Emekli ikramiyesi 5434 kapsamındakiler için 5434 sayılı Kanun Madde 89, 5510 kapsamındakiler için de 5434 sayılı Kanun Ek Madde 82 hükümleri uygulanır ve bu maddelerde yer alan "Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tahakkuk ettirilmiş veya ettirilecek emekli ikramiyelerini almadan ölen ve ölüm tarihinde hak sahibi bulunmayanların emekli ikramiyeleri, kanuni mirasçılarına ödenir." şeklindeki hükümlere gereği, emekli ikramiyesi öncelikli olarak aylık bağlanan kişilere ödenmekte, şayet aylık bağlanma kapsamına giren kişiler yoksa bu durumda kanuni varislerine ödenmektedir. Yani, aylık bağlanacak kimsenin bulunmaması halinde veraset ilamında yer alan kanuni varislerine emekli ikramiyesinin ödenmesi gerektiğini, değerlendirmekteyiz.
Ayrıca, emekli ikramiyesi ödenmesinde anılan maddelerde belirtildiği üzere, emekli, adi malullük veya vazife malullüğü aylığı bağlanan veyahut toptan ödeme yapılanlara , her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilmekte, dolayısıyla belirli bir hizmet yılını (20, 25 yıl gibi) tamamlama gibi bir şart aranmamaktadır.
