5400 Günden Emeklilik Sadece İşçileri Mi Kapsar?

Ziyaretçimizin sorusu: "İşçide 5400 memurda 9000 gün o halde memurda büyük haksızlık var. Benim Sigorta 1996 dan şu an memur statüsünde çalışıyorum. işçi memur toplam 7200 günüm var . Emekli olmak için 9000 gün tamamlamam lazım. İşçi olsam 5400 de emekliydim."

Detaylar/Değerlendirmeler:

Memurların, 5400 günden emeklilik, bir başka ifade ile kısmi emeklilik şartları 5434 ve 5510 kapsamındakiler için uygulanır, ancak her iki kanuna tabi olanlar için farklı olur.

Memurların azami çalışabilecekleri yaş hadleri 5434 sayılı Kanun Madde 40 hükmünde belirlenmiştir. Bu hükümde belirlenmiş olan yaş hadleri hem 5434 hem de 5510'a tabi memurlar için uygulanmaktadır. 5434 sayılı Kanun Madde 40 hükmünde yaş hadleri belirlenmiş olanlar dışında kalanlar, yani zorunlu emeklilik yaş hadleri belirlenmemiş olanların azami memurlukta görev yapabilecekleri süre 65 yaşını doldurdukları süre ile sınırlı olmakta, 65 yaşını doldurmuş olanlar re'sen emekli edilmektedirler. Bunun dışında 15 hizmet yılı ile belirli yaşı dolduranların da emeklilik hakları bulunmaktadır.

15 tam hizmet yılından (5400 gün SGK primleri ödenmiş hizmet) nasıl emeklilik hakkı kazanılır?

1- 5434'e tabi olanlar:

5434 e göre emeklilik şartları arasında 61 yaş + 15 yıl hizmet (5400 gün SGK primleri ödenmiş hizmet) şartını yerine getirilmesi halinde emekli aylığı bağlanması işlemi bulunmaktadır. Bu husus 5434 sayılı Kanun Madde 39 hükmünde belirlenmiştir.

Ayrıca, 5434 sayılı Kanun Madde 40 hükmü gereği zorunlu emeklilik yaş hadleri ile 65 yaşının dolması nedeniyle resen emekli edilme halinde de 15 tam hizmet yılı (5400 gün SGK primleri ödenmiş hizmet) var ise yine emekli aylığı bağlanması mümkün olmaktadır.

2- 5510'a tabi olanlar;

15 yıl hizmet (5400 gün) üzerinden emekli olma şartlarında 5510 sayılı Kanun Madde 28 hükmü uygulanır. Bu hükümde, bu maddede belirlenmiş olan emeklilik yaş hadlerine 65 yaşını geçmemek üzere üç yıl eklenmek ve adlarına en az 5400 gün SGK primleri ödenmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanma hususu da bulunmaktadır.

Bu durumda, 5510 kapsamındakiler için 15 yıl hizmet üzerinden emekliliği kazanacak olan kadın ve erkek memurların durumları şu şekilde olmaktadır.

15 tam hizmetleri olanların yaş haddi nedeniyle emeklilik nasıldır?

Yapmış oldukları görevlerin azami çalışma süresinin belirlendiği, yani azami çalışılabilecek olan yaş hadlerinin belirlendiği görevlerde bulunanlar ile 65 yaşını doldurmuş olanların, 5434 sayılı Kanun Madde 40 hükmü uyarınca zorunlu olarak görevleriyle ilişiklerinin kesilmesi durumunda bu kişilere emekli aylığı bağlanması için mutlara hizmetlerinin en az 5400 gün (15 yıl) olması gerekmektedir.

5510 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde; "Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasında bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı sayılan bazı kamu görevlilerine yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin aşağıdaki hükümler uygulanır:

a) 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesi gereğince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması halinde,. yaşlılık aylığı bağlanır." hükmüne yer verilmiştir.

Ayrıca, kısmi emeklilik memurlar için de uygulanan bir işlem olur, ancak, EYT kapsamına girmeyen bir durum olur ve yaş şartı mutlaka aranır. Esasen, 03/03/2023 tarihli ve 32121 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış olan kısaca EYT Kanunu olarak bilinen 7438 sayılı Kanun metni;

"31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

"GEÇİCİ MADDE 95- Bu maddenin yürürlük tarihinden sonra aylık bağlanması için talepte bulunanlardan 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 2925 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205 inci maddesi hükümlerine göre yaşlılık veya emekli aylığı bağlanacak olanlar, söz konusu hükümlerde yaş dışındaki diğer şartları taşımaları halinde yaşlılık veya emekli aylığından yararlanırlar. Bu fıkra esas alınarak geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaz ve geriye dönük hak talep edilemez.

Birinci fıkra kapsamında yaşlılık veya emekli aylığı talebinde bulunarak ilk defa yaşlılık veya emekli aylığı bağlananlardan, yaşlılık veya emekli aylığı talebi nedeniyle işten ayrılış bildirgesi verilenlerin işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmaya başlamaları halinde, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlandığı tarihten itibaren bu Kanunun geçici 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sosyal güvenlik destek primi işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanır. Sosyal güvenlik destek primi işveren hissesi indiriminden yararlanılan sigortalının işten ayrılması halinde, söz konusu sigortalıdan dolayı bu indirimden tekrar yararlanılamaz. Bu fıkrada yer alan indirimden, bu Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan diğer şartlar sağlanmak kaydıyla yararlanılır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık ile Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir."

MADDE 2- 27/6/1989 tarihli ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23 üncü maddesinin beşinci fıkrasının ikinci cümlesi ile geçici 24 üncü maddesinin birinci fıkrasının dördüncü cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür." şeklinde olup, bu hüküm 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlamış olan işçilerin, esnafların, memurların normal emeklilik durumlarında yaş şartının aranmayacağını belirlemiş, ancak kısmi emeklilik işlemlerinde aranılan yaş şartına ilişkin bir değişiklik getirmemiştir.

5434 ve 5510 arasındaki kısmi emeklilik, yani yaştan dolayı emeklilik arasındaki fark;

5434 sayılı Kanunda 61 - 65 yaşın dolumu + en az 15 tam yıl (5400 gün SGK primleri ödenmiş hizmet) hizmetleri olduğunda emekli aylığı bağlanması hakkı olmaktadır. Bu kanunda 15 tam yıl hizmetlerinin ne zaman tamamlanıp tamamlanmadığına bakılmamakta, sadece 65 yaşın dolumundan önce tamamlanması yeterli olmaktadır.

5510 sayılı Kanunda ise yine 61 yaşın veya 65 yaşın dolumu + en az 15 tam yıl hizmetleri olduğunda emekli aylığı bağlanması hakkı olmakla birlikte, ayrıca 5434 de olmayan 15 tam hizmetlerinin tamamlanma zamanına göre emeklilik yaşları artırılmaktadır.

Yani, yukarıda tabloda gösterdiğimiz şekilde 15 hizmet yılının tamamlanma tarihine göre emeklilik yaşları 65 yaşın dolumunu geçmemek üzere değişmektedir. Özetle 5510'a tabi memurlar 15 yıl hizmet esas alınarak emekli olabilir, bunun için hem hizmet hem de yaş şartı aranır. 15 hizmet yılını tamamlayan 5510 kapsamındaki memur yaşını tamamlamak şartıyla emekli olabilir, ancak hizmet tamamlama tarihi emeklilik yaşını belirleyici olmaktadır.

Ayrıca, EYT öncesi "İşçilerin yaş grupları emeklilikte memurlara göre neden daha avantajlı" başlığı altında değerlendirmelerimiz için,

https://www.memurlar.net/haber/661177/Yine EYT öncesi "İşçi iken memurluğa geçen kişinin emeklilik yaş tarihi ve hizmet süresi değişir mi" başlığı altında değerlendirmelerimiz için,

https://www.memurlar.net/haber/927933/adreslerimiz ziyaret edilebilir.

Özetle, işçilerin hizmet süresinin az olmasındaki gerekçenin, bir işverene tabi olarak çalışmaları ve bu çalışmalarının büyük ihtimallerle kesintili olmasının (kendilerinin işten ayrılması, işten çıkarılması, çalışılmayan ve boşta geçen sürelerin de daha fazla olması vb. gibi durumlar) her an için mümkün olabileceği, dolayısıyla de kesintili çalışmaların kişilerin emeklilikte aranılan hizmet dolumunda zorluklar çekileceği için, emeklilikte SGK primleri ödenmiş hizmetlerin memurlara nazaran daha az hizmet olarak aranması olduğunu değerlendirmekteyiz. Zira, memurluk başlangıçtan bitime kadar kişilerin istifa gibi tercihleri olmadığı sürece kesintisiz devam eden bir hizmet tamamlama olarak görüldüğü için kanun koyucu tarafından bu şekilde bir düzenlemenin yapıldığını değerlendirmemiz doğru olacaktır. Ayrıca, EYT sadece yaş şartını kaldırmış olduğundan işçilerde de sigortalılık süresi arandığı için mutlaka 20 veya 25 yıllık sigortalılık süresini tamamlamak şartıyla emekli aylığına hak kazanılmaktadır, yani bu durum bir anlamda EYT kapsamındaki memur nasıl kadın ise 20, erkek ise 25 yıl primi tamamlayıp ve sigortalılık süresi aranmadan emekli olabiliyorsa, işçilerde de sigortalılık süresi arandığı için bir anlamda eşit bir uygulama gibi göründüğünü de değerlendirmekteyiz.

Sonuç bağlamında değerlendirmemiz: Kısmi emeklilik, yani 5400 gün SGK primleri ödenmiş hizmetleri bulunanlar 61 yaşından sonra ve/veya 61 yaş ile 65 yaşının dolumu arasında yaşlarının dolumunu tamamlamakla ile birlikte emekli olabilirler. Yani tek başına 15 hizmet yılı (5400 gün) üzerinden emeklilik mümkün olmamakta, hem hizmet + hem de belirttiğimiz yaş şartlarının da dolumu olduğunda müracaatları halinde emekli aylığı bağlanabilmektedir.